Kringloopwinkelen is tegenwoordig hip en kringloopwinkels groeien nog steeds in populariteit. In februari van dit jaar opende kringloopwinkel RataPlan Arnhem haar deuren. De winkel met kansen voor mens en milieu voelt nu al als één grote familie: ‘We zijn nog net geen commune.’ Het geheim achter het succes? ‘Er is hier geen dag hetzelfde. Accepteer dat niet alles alleen maar goed kan gaan’.
De naam komt voort uit een gezegde in de Kop van Noord-Holland waar de bakermat van deze intussen landelijke keten van kringloopwinkels ligt: ‘Neem de hele RataPlan maar mee.’ De hele handel dus. Vorig jaar bestond Stichting Kringloopwinkel RataPlan 40 jaar. Van een ‘paar’ medewerkers in Den Helder groeide de – naar eigen zeggen – ‘Bijenkorf’ onder de kringloopwinkels naar meer dan 1.200 medewerkers.
Tweede kans
Daarnaast streeft RataPlan elke dag weer naar het bevorderen van hergebruik. De kringloopwinkels bieden elke dag nieuwe items aan. Kleding, meubels, audioapparatuur, fietsen, speelgoed, huishoudelijke artikelen, curiosa, boeken en nog veel meer gedoneerde spullen krijgen zo een tweede kans. Heb je de ene dag niet gevonden wat je zocht? Dan kan het zomaar binnen een aantal dagen wel in de winkel liggen. Sinds een jaar kun je bij RataPlan ook online kringloopwinkelen.
RataPlan wil vooral dat klanten en medewerkers plezier beleven. De winkels zijn ontworpen om klanten een aangename ervaring te bieden. Er is veel ruimte voor interactie. Als het over medewerkers gaat kijkt RataPlan wat zij wél kunnen, om zo meer zelfvertrouwen en eigenwaarde te ontwikkelen, in plaats van te focussen op wat ze niet kunnen. In haar sociale beleid streeft werkgever RataPlan ernaar een voorbeeld te zijn voor sociale ondernemingen in Nederland.
Regels en groepen
Filiaalmanager Robin van Duijn in Arnhem kent (bijna) alle regelingen en doelgroepen. Van wajong en SW, mensen met een geestelijke of lichamelijke beperking of beide, mensen die langdurig in de bijstand zitten. Om maar te zwijgen over de nog veel grotere groep mensen die wel bij de gemeente in de kaartenbak zit, maar totaal niet bekend is. Simpelweg omdat ze jarenlang nooit gezien en gekeurd zijn – en daardoor geen no risk-polis hebben.
Op basis van de huidige business kunnen er van het filiaal in Arnhem 15 mensen op de loonlijst. Het geld dat uiteindelijk overblijft bij de non-profit stichting gaat verder naar het pand en – tot ergernis van iedereen – zelfs naar de afvalstromen die er uiteindelijk ook zijn. In totaal zijn er nu 45 mensen werkzaam. Onder hen ook medewerkers die hier een plek hebben en daarbij ambulante begeleiding krijgen, maar ook mensen die een taakstraf opgelegd hebben gekregen. Verder is RataPlan een officieel leerbedrijf voor stagiairs van opleidingen. En dan is er ook nog een hele grote groep vrijwilligers die het fijn vindt zo iets nuttigs te doen. Zo hebben ze zelfs een klokkenmaker!
Van Duijn heeft het dus over enorme diversiteit. Waar iemand oorspronkelijk vandaan komt, van Afghanistan tot Arnhem, en wat iemands IQ is, van 60 tot 200, iedereen is hier welkom. Evenals de rugzakjes met wat voor negatieve ervaringen dan ook. Al zegt Van Duijn er wel bij dat RataPlan geen zorginstelling is: ‘Wij bieden een veilige plek om, elk in zijn eigen tempo, te werken.’
Structuur bieden in een dynamische omgeving is al ingewikkeld genoeg. Dat gaat niet vanzelf want er is geen dag hetzelfde. ‘We zijn continu bezig de winkel nog mooier te maken’, vertelt Van Duijn. ‘Dan komen er ineens tien banken en twintig tafels binnen. Dat vraagt om presentatie. Want je gooit niet alles door elkaar en laat de zaak niet verstoffen.’ In dit werk moet je, aldus de Arnhemse filiaalmanager, elkaar zien vast te houden. Want ook in deze groep en op deze werkvloer zijn mensen die het minder snel snappen en mensen die eigengereid zijn.
Hij geniet zelf ook van de voldoening die het werk met elkaar, en de bijbehorende leermomenten, geeft: ‘Je moet het zelf ervaren, maar het is geweldig om te zien wat het met mensen doet dat je erbij mag horen. Mensen die nauwelijks een vangnet hebben en weinig tot geen vrienden, krijgen hier zinvolle dagbesteding. Structuur en werken met collega’s. Waarbij we met andere partijen erbij ook nog aan hergebruik en milieubescherming doen’.
Niet oordelen
De voldoening zit wat Van Duijn betreft elke keer in dat ene dat wel lukt: ‘Je leert hier elke dag. Ik zelf ook, terwijl ik echt al een tijdje meeloop in de wereld van de kringloopwinkels. Je kunt nog zoveel in oplossingen denken, maar er gaan vaak ook dingen niet goed. Het voelt elke keer weer als rijkdom als iets wel aanslaat en de winkel en de medewerker weer een stukje mooier wordt. Geld is niet het belangrijkste. Als een andere partij iemand dagbesteding biedt en wij geven diegene een werkplek waar de winkel ook beter van wordt, is dat voor iedereen winst. Ook als het voor iemand een tussenstap is naar een reguliere baan. Of toch een blijvende plek omdat regulier betaald werk te hoog gegrepen is.’
We vragen hem natuurlijk ook om zijn gouden tip voor anderen: ‘Kijk, luister en oordeel niet. Ga niets voor mensen invullen met oplossingen die jij allang hebt bedacht’.
Familiegevoel
En waarom het nog jonge filiaal in Arnhem een goed voorbeeld is? Van Duijn kan nog een hele ochtend praten over coachingsvaardigheden en de functie van sociaalpsycholoog die een filiaalmanager ook dikwijls van nature bekleedt. Maar hij begint en eindigt met gevoel. Een familiegevoel waarin een fijne sfeer hangt: ‘Het voelt hier als één grote familie. We zijn nog net geen commune, grap ik weleens, maar iedereen is hier welkom en krijgt volop kansen om zich te ontwikkelen. Er is ruimte’.
Tekst: Klaas Salverda / Afbeelding: Robin van Duijn (rechts vooraan) met enkele collega’s in de winkel van RataPlan in Arnhem.
