“I don’t think I felt, really, shame about my disability. What I felt more was exclusion.”

“If I have to feel thankful about an accessible bathroom, when am I ever gonna be equal in the community?” – Judith Heumann

Nog dagenlang spraken mijn geliefde en ik na over de documentaire Crip camp: A disability revolution, te kijken via Netflix. De Amerikaanse documentaire uit 2020 van makers Nicole Newnham en James LeBrecht verhaalt over het revolutionaire zomerkamp voor mensen met een beperking: Camp Jened. De beelden uit begin jaren zeventig nemen de kijker mee in een feestelijke en bevrijdende wereld, waarin jonge mensen eindelijk zichzelf kunnen zijn; waarin ze zich ingesloten voelen, in plaats van uitgesloten.

Zo mogelijk nog indrukwekkender is het verslag van waar het kamp deze jonge kampers – de ‘Jenedians’ – toe inspireert: een strijd voor de rechtvaardige behandeling van alle mensen met een beperking. Met als uiteindelijk resultaat, na onder meer de bezetting van een van de drukste wegen van New York en de wekenlange, uitputtende bezetting van een overheidsgebouw in San Franciso: de aanname van de zogeheten Section 504 of the Rehabilitation Act in 1973 en de totstandkoming van de latere Americans with Disability Act in 1990.

Section 504 luidt onder meer:

“No otherwise qualified handicapped individual in the United States shall solely on the basis of his handicap, be excluded from the participation, be denied the benefits of, or be subjected to discrimination under any program or activity receiving federal financial assistance.”

De Americans with Disability Act breidt dit onder meer uit naar de private sector, waaronder naar hotels en restaurants, winkels en alle private werkgevers met meer dan vijftien werknemers. De wetten resulteren stap voor stap in een maatschappij waarin de obstakels voor mensen met een beperking zijn verdwenen – ook al was de wet, in de woorden van Jenedian Denise Sherer Jacobson, slechts het topje van de ijsberg: “you can pass a law, but until you change society’s attitudes that law won’t mean much.”

De bevlogenheid, geestdrift en de vasthoudendheid van de Jenedians en de activisten die zij om zich heen verzamelen, is aanstekelijk en urgent. Er is niet alleen zoveel meer nodig dan een banenafspraak, er is ook zoveel meer mogelijk om daadwerkelijk een maatschappij te zijn waaraan iedereen als gelijke kan deelnemen. Dát is aan ons.

Afke Groen  is directeur van de Mr. Hans van Mierlo Stichting, het wetenschappelijk bureau van D66. Foto Martijn Beekman