We zaten in een kazerne in Hilversum. Niet éénmalig, maar vele keren. Vaak in weekenden. Wie? De Minister-President, de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de leiding van FNV en VNO-NCW. De vraag was of een Sociaal Akkoord kon worden gesloten tussen kabinet en sociale partners.

Er ging veel over tafel: hoe om te gaan met de sociale werkplaatsen, het pensioenstelsel, de verhoging van de AOW-leeftijd, VUT-boetes, duurzame inzetbaarheid én de vraag hoe meer arbeidsgehandicapten aan de slag in het bedrijfsleven zouden kunnen komen. De besprekingen leidden tot een Sociaal Akkoord in 2013, inmiddels een dikke tien jaar geleden.

VNO-NCW committeerde zich 100.000 meer mensen met een arbeidshandicap aan de slag te helpen. Dat moest gerealiseerd zijn in 2026, en natuurlijk kwam er een keurig tijdpad voor. We zijn voortvarend aan de slag gegaan met onder andere boegbeeld Aart van der Gaag.

In de afgelopen 10 jaar zijn de resultaten steeds beter geweest dan wat we verwachten. Geweldig werk van het team dat zich hiermee heeft bezig gehouden, vanaf 2019 binnen Nederland onderneemt Maatschappelijk! Maar vooral te danken aan al die ondernemers die in arbeidsgehandicapten geen mensen zien die niet meer inzetbaar zijn, maar mensen met vaardigheden en talenten.

In deze maand van de “1000 voorbeelden” worden zij zeer terecht in het zonnetje gezet. Dit zijn de voorlopers in werkgevend Nederland die inzien dat ieder mens unieke talenten en vaardigheden heeft. Deze werkgevers laten  zich niet laten afleiden door de hokjes waarin mensen zijn weggezet in sociale regelingen. Dat is dwars kijken en handelen, dat echte ondernemers zo eigen is. Je ziet het meer: mensen met een pensioen werken ook steeds meer, omdat er werkgevers zijn die inzien dat zij niet van de ene op de andere dag al hun vaardigheden verliezen. Of mensen die voor compleet ander werk worden aangenomen: hun vaardigheden maken dat mogelijk. Je bent niet een heel leven veroordeeld tot werk op basis van diploma’s waar je ooit voor geleerd hebt.

Helaas kijkt het gros van de werkgevers nog niet zoals de voorlopers in de Banen-afspraak. Traditioneel is om te kijken naar wat iemand heeft geleerd en de sociale status, niet naar wat iemand kan leren, vanwege zijn vaardigheden. Dit traditionele kijken naar mensen leidt tot onderbenutting van talent, en chagrijn omdat mensen geen kansen krijgen. Dat loopt vast in een steeds krapper wordende arbeidsmarkt.

Maar het succes van de Banenafspraak is een begin. De transitie naar een “vaardigheden-economie” is ermee begonnen. Inmiddels zijn vele arbeidsmarktdeskundigen van de noodzaak ervan wel van overtuigd. Wanneer talent en vaardigheden leidraad zijn, biedt dit kansen voor iedereen: werkenden, werkgevers, overheden, onderwijs en scholing. Mogen we verwachten dat de politiek de transitie naar een “vaardigheden-economie” gaat verwezenlijken?

Dat lijkt me een illusie. Men kan bijdragen, maar voor doorbraken moeten we zijn bij coalities van eigenwijs ondernemerschap in samenwerking met eigenwijze mensen in onderwijs of scholing en bestuurders bij regionale overheden. Zij moeten zoals de voorlopers in de Banenafspraak de kar trekken. Nederland onderneemt Maatschappelijk!, ook wel genoemd Nederland OM, omdat Nederland OM moet, wil graag de regie nemen. Doet U mee?

Cees Oudshoorn is voorzitter van de Stichting Nederland Onderneemt Maatschappelijk!