Brede welvaart vraagt ruimte voor diversiteit en inclusie: in woorden én daden!

Diversiteit en Inclusie krijgen steeds meer de aandacht in het debat over de brede welvaart van Nederland. Hoe komen we van debat naar daadwerkelijke verandering? In deze column delen we een aantal ervaringen en inzichten.

Het belang van het stimuleren van brede welvaart wordt breed gedeeld (SER, 2023). Brede welvaart biedt een integraal denk- en doekader om gemeenschappelijk richting te geven aan grote uitdagingen binnen de Nederlandse samenleving, zoals het bevorderen van diversiteit en inclusie binnen én buiten organisaties.

Met diversiteit bedoelen we wat anders dan met inclusie. Diversiteit gaat over onderlinge verschillen tussen mensen en inclusie gaat over wat je met die verschillen doet (Bouchallikht & Papaikonomou, 2021). Inclusie is dan ook een voorwaarde voor duurzame diversiteit.

Vanuit publieke en private organisaties worden steeds vaker dialogen gefaciliteerd over diversiteit en inclusie. Deze initiatieven starten veelal met het samenbrengen van mensen op basis van drijfveren, interesses, expertise of praktijkervaringen. Belangrijk is om kritisch stil te staan bij welke stemmen en ervaringen in deze dialogen wel en niet worden gehoord. Oftewel: hoe divers en inclusief zijn de dialogen over diversiteit en inclusie?

De uitdaging is vervolgens: hoe vanuit deze dialogen te komen tot praktijken die diversiteit en inclusie binnen organisaties stimuleren? Kortom: hoe gaan we niet alleen samen denken maar ook anders doen?  In deze column zoomen we specifiek in op inclusieve werkorganisaties, een belangrijke voorwaarde voor het realiseren van de Banenafspraak.

Verschillende onderzoeken tonen aan dat zowel beleidsmakers, HRM-professionals, leidinggevenden als directe collega’s cruciaal zijn voor het mogelijk maken van een diverse en inclusieve werkomgeving (Marques, 2022; Gündemir en Kirby, 2022). Wil je werknemers met diverse achtergronden en mogelijkheden includeren, behouden én perspectief bieden in je organisatie, dan is naast diversiteitsbeleid ook relationeel (Clarke, 2018), emotioneel (Emirza, 2022) en inclusief leiderschap (Ashikali, 2018) van leidinggevenden cruciaal.

In een symposium over ‘Brede welvaart en Inclusief leiderschap’, dat Zuyd Hogeschool onlangs organiseerde, blijkt dat de deelnemende organisatieprofessionals, onderzoekers, belangenbehartiger en studenten een belangrijke rol toedichten aan zowel leidinggevenden als HRM-professionals. Het realiseren van diversiteit en inclusie vraagt volgens hen: interesse en openheid om je te verdiepen in wat er in verschillende lagen van een organisatie speelt, een scherpe blik om uitsluitende mechanismen in een organisatie te signaleren, en de durf om dingen anders te gaan doen. Want ruimte maken voor diversiteit en inclusie vraagt ontregeling van bestaande normen (Ghorashi, 2020).

Dit begint al bij de werving van werknemers: ben je je als werkgever bewust van het dominante beeld dat de organisatie heeft van de normmedewerker? En kun je dat beeld loslaten en kansen bieden aan werknemers die niet aan dat plaatje voldoen? Dit vraagt (voortdurend) onderkennen en herdefiniëren van dominante normen en ingesleten patronen doorbreken om werknemers met diverse achtergronden, mogelijkheden en behoeften duurzaam deel te laten zijn van een werkorganisatie.

Onderzoek kan bijdragen aan het signaleren van in- en uitsluitingsmechanismen en het ontwikkelen van handelingsperspectieven voor inclusie. In het beroepsonderwijs is het vergroten van bewustwording over inclusie en gelijke kansen belangrijk in het opleiden van de leidinggevenden en professionals van de toekomst (SER, 2017). Praktisch gezien kan het vormen van een (regionaal) platform helpend zijn, waarin mensen elkaar inspireren vanuit praktijkkennis, ervaringskennis en wetenschappelijke kennis en hun eigen praktijken onder de loep kunnen nemen.

We begonnen deze column met de vraag: ‘Hoe te komen van denken naar doen?’. We concluderen dat het realiseren van diverse en inclusieve werkorganisaties gaat om denken én doen. Het vraagt zowel om kritische analyses als om constructieve handelingsperspectieven. Als hogeschool dragen we daar graag ons steentje aan bij via duurzame samenwerkingen tussen praktijk, onderzoek en onderwijs.

*drs. Samira Louali is docent-onderzoeker bij het lectoraat Sociale Integratie van Zuyd Hogeschool,  promovenda aan de Radboud Universiteit Nijmegen (faculteit Management Wetenschappen) en verbonden aan Sociaal-economisch kenniscentrum Neimed.

*drs. Joost Hoedemakers is docent-onderzoeker bij het lectoraat Employability van Zuyd Hogeschool, promovendus aan de Open Universiteit (Faculty of Management, Department Organization), verbonden aan Sociaal-economisch kenniscentrum Neimed  en strategisch HRM-consultant (eigen organisatie).

*Lineke van Hal is bijzonder lector ‘Beroepsvorming Professionals in het Publiek Sociaal Domein’ bij Zuyd Hogeschool en verbonden aan het Lectorenplatform Mens, Werk en Organisatie.

Referenties

  • Ashikali T.S. (2018). Leadership and inclusiveness in public organizations. Dissertatie Institute of Public Administration, Governance and Global Affairs: Leiden University.
  • Bouchallikht, K., & Papaikonomou, Z. (2021). De inclusiemarathon: over diversiteit en gelijkwaardigheid op de werkvloer. Amsterdam University Press.
  • Clarke, N. (2018). Relational Leadership: Theory, Practice and Development, Routledge, Abingdon, UK.
  • Ghorashi, H. (2020). Ruimte maken voor ontregeling: een interview met Halleh Ghorashi. Kennisknooppunt Participatie. Geraadpleegd op 23 november 2023 via Ruimte maken voor ontregeling, een interview met Halleh Ghorashi | Kennisknooppunt Participatie
  • Gündemir, S., Kirby, T.A. (2022). Diversity Approaches in Organizations: A Leadership Perspective. In: Marques, J., Dhiman, S. (eds) Leading With Diversity, Equity and Inclusion. Future of Business and Finance. Springer, Cham.
  • Marques, J. (2022). Awakened Leadership as a Pillar for Diversity, Equity, and Inclusion. In: Marques, J., Dhiman, S. (eds) Leading With Diversity, Equity and Inclusion. Future of Business and Finance. Springer, Cham.
  • SER (2017). Toekomstgericht beroepsonderwijs: Deel 2 Voorstellen voor een sterk en innovatief beroepsonderwijs. Geraadpleegd op 20 november 2023 via https://www.ser.nl/-/media/ser/downloads/adviezen/2017/toekomstgericht-beroepsonderwijs.pdf
  • SER (2023). Maak vaart met brede welvaart! Lezing Kim Putters tijdens Week van de Brede Welvaart in Tilburg op 6 november 2023. Geraadpleegd op 20 november 2023 via https://www.ser.nl/nl/actueel/toespraken/2023-week-brede-welvaart