Op 29 oktober zijn de verkiezingen voor de Tweede Kamer. Op 1 januari loopt het ingroeipad van de Banenafspraak af. Wat zeggen de politieke partijen in hun verkiezingsprogramma’s over de toekomst van de inclusieve arbeidsmarkt? Op naar de 125.000 banen zocht het uit.
De PVV schrijft in haar verkiezingsprogramma te streven naar een “Nederland om trots op te zijn, waar het weer prettig wordt om te leven, te werken en te wonen.”
In het programma staat geen aparte paragraaf over de arbeidsmarkt. Onder het kopje ‘Koopkracht’ valt te lezen dat de PVV de economie een boost wil geven door de lasten van burgers te verlagen. Dit wil de partij onder andere bereiken door het aantal ambtenaren te verminderen en te snijden in fiscale subsidies voor het bedrijfsleven.
Onder het kopje zorg staan enkele ideeën over de arbeidsmarkt. De PVV wil bijvoorbeeld een meerwerkbonus, zodat parttimers in de zorg die meer gaan werken, meer gaan verdienen. Ook schrijft de partij: “Zorg voor mensen met een levenslange beperking weer in één wet; dat geldt ook voor de ouderenzorg.”
De combinatie Groen Links en PvdA wil terug naar het Rijnlandse model, “waarin lange termijn belangen, gedeelde verantwoordelijkheid en sociale rechtvaardigheid centraal staan. Ondernemers nemen maatschappelijke verantwoordelijkheid, werknemers krijgen weer zekerheid en vaste contracten, en sociale partners krijgen meer zeggenschap.”
Om de krapte op de arbeidsmarkt te lijf gaan wil GL-PvdA de handen ineen slaan met de sociale partners, het onderwijs en de regio’s “om te komen tot een ‘werk-ontwikkel-aanpak’. Daarin maken we afspraken om mensen op te leiden, vitaal te houden en innovatief te werken.”
Zonder het beestje bij naam te noemen, schrijft de partij in haar programma ook over de banenafspraak: ‘We gaan door met de verplichting voor de overheid en grote bedrijven om banen te creëren voor mensen met een beperking.” Daarbij wil GL-PvdA werkgevers ondersteunen “bij het faciliteren van banen voor mensen met een beperking.”
Over bredere inclusie zegt de partij dat het VN-verdrag Handicap de norm moet worden. “Het VN-verdrag inzake de rechten voor personen met een handicap voeren we daarom volledig uit en we ratificeren het Facultatieve Protocol. Het openbaar vervoer, de publieke en digitale ruimte, bedrijfsruimten en overheidsgebouwen maken we toegankelijk voor ouderen en mensen met een beperking.”
De VVD noemt Nederland een land van ondernemers en zet in op economische groei. Daarbij wil de partij dat deze economische groei goedbetaalde banen oplevert. “Daarvoor zijn revoluties nodig op onze arbeidsmarkt.”
Zo wil de VVD een totale herziening van de arbeidsmarkt en sociale zekerheid. De partij pleit voor een forse deregulering en wil vertrouwen geven aan werkgevers en werknemers. “De hervormingen moeten gericht zijn op werken meer lonend maken, mensen aan een baan helpen en nieuwe zekerheid creëren.”
Omdat iedereen nodig is op de arbeidsmarkt, wil de VVD van Dilan Yesilgoz maatregelen nemen om mensen meer te laten werken. Zo verwacht de partij dat de iedereen in de ze hun best doet “om hun bijdrage te leveren aan Nederland. Daarom scherpen we de Participatiewet aan”. Ook dient de pensioenleeftijd mee te stijgen met de levensverwachting.
Bovendien wil de VVD inzetten op de talenten van mensen: “We kijken te vaak naar de arbeidsongeschiktheid van mensen terwijl we zouden moeten kijken naar hun arbeidsgeschiktheid. We willen dat mensen zoveel mogelijk aan het werk gaan, ook als dat in deeltijd is. We bieden daarvoor de juiste hulpmiddelen, begeleiding en ondersteuning, zodat iedereen zijn of haar talenten kan benutten op de arbeidsmarkt.”
Rondom inclusie heeft de VVD verder expliciet aandacht voor het VN Verdrag Handicap. De uitvoering van dit verdrag “krijgt verder vorm in samenwerking met mensen met
een beperking en hun vertegenwoordigers.” Ook schrijft de partij over toegankelijkheid. Bijvoorbeeld de digitale toegankelijkheid van sites en apps van de overheid. Deze moeten “goed toegankelijk zijn voor blinden en slechtzienden of anderen met een beperking.” Ook wil de VVD dat mensen met een beperking “makkelijker toegang hebben tot sporthulpmiddelen en sportaccommodaties.
Werken moet lonen, vindt ook NSC. Het inkomensstelsel, zoals deze partij het voor zich ziet, “stimuleert meedoen op de arbeidsmarkt en economische zelfstandigheid. We verlagen de belasting op arbeid.”
NSC wil een nieuw aanvalsplan om arbeidsplaatsen te creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt om zo hun talenten beter te benutten. “Mensen met een (aangeboren) beperking moeten volwaardig kunnen meedoen in onze maatschappij. Het moet voor werkgevers veel aantrekkelijker en eenvoudiger worden om mensen uit deze doelgroep in dienst te nemen (door omscholing, no riskpolis, loonkostensubsidie, jobcoaching). Het aantal beschutte plaatsen in de sociale werkvoorziening wordt uitgebreid en we moeten effectiever gebruikmaken van sociaal ontwikkelbedrijven.”
Ook pleit de partij voor een volledige implementatie van het VN Verdrag Handicap. Dit zou moeten gebeuren “in nauwe samenwerking met lagere overheden en belangenorganisaties. Bijvoorbeeld door actief drempels weg te nemen in de fysieke leefomgeving en de toegankelijkheid van het openbaar vervoer te verbeteren.”
D66 wil alle vormen van uitsluiting, racisme en discriminatie doorbreken. Daarom wil deze partij ‘een bewindspersoon aanstellen met een sterke opdracht voor gelijkheid en inclusie, met adequate
budgetten en betekenisvolle invloed op álle ministeries. Want gelijke kansen vragen regie’.
Toegepast op de arbeidsmarkt betekent dat de liberalen de toegang tot de arbeidsmarkt wil vergroten: ‘Iedereen die kan en wil werken, moet mee kunnen doen. Werk geeft bestaanszekerheid, sociale contacten en individuele ontwikkeling. D66 wil meer mensen de mogelijkheid geven hun talent te benutten. We maken de stap naar werk vanuit een uitkering makkelijker, bijvoorbeeld via vrijwillers- of deeltijdwerk. In dat kader willen wij ook dat er meer passend werk is of beschut werk is voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten en anderen met afstand tot de arbeidsmarkt, belangrijk daarbij is maatwerk.’ De partij verwacht openheid van bedrijven over hun inspanningen op dit vlak: ‘vanaf 100 medewerkers rapporteren ze jaarlijks over brede sociale indicatoren, zoals geslacht en arbeidsbeperking.’
Ook op andere maatschappelijke gebieden schrijft D66 over de positie van mensen met een beperking. Bijvoorbeeld over het stimuleren van toegankelijke woningbouw of gelijke toegang tot sport.
De BBB wil investeren in ‘een flexibele en toekomstbestendige arbeidsmarkt die kansen biedt aan iedereen. We zorgen voor mensen die echt niet kunnen werken.’ En voegt daar aan toe: ‘Voor BBB geldt: niemand blijft achter. We bouwen aan een samenleving waarin meedoen de norm is en waarin elke vorm van arbeid gewaardeerd wordt. Bestaanszekerheid begint echter bij een eerlijk inkomen en werk dat voldoening geeft en loont.’
Over plannen om de arbeidsmarkt te hervormen, valt als uitgangspunt te lezen dat vaste arbeidscontracten minder vast worden en flexibele arbeidscontracten minder flexibel worden. Onder het kopje ‘Zorg’ wordt trouwens nog vermeld dat ‘mensen met een beperking blijven nadrukkelijk betrokken bij de uitvoering en opvolging van de werkagenda VN verdrag handicap.’
Samen met werkgevers en vakbonden wil het CDA doorgaan op de ‘ingeslagen weg om werknemers meer zekerheid te geven en werkgeverschap aantrekkelijk te houden. Het arbeidsongeschiktheidsstelsel vernieuwen we, want na 20 jaar is dat hard nodig.’ Voor de participatie van mensen met een beperking, ziet het CDA een belangrijke rol weggelegd voor sociaal ontwikkelbedrijven. ‘Via de sociale ontwikkelbedrijven en gemeenten kan door de invoering van de basisbaan iedereen in Nederland aan het werk of op weg naar passend werk.’
Het CDA wil verder dat er een nieuwe banenafspraak komt waarin Rijk, gemeenten, UWV en werkgevers/werknemers afspreken hoe ze meer mensen die op termijn zicht op werk hebben, gaan
ondersteunen naar regulier werk. Daar hoort verder bij dat er geïnvesteerd wordt in begeleiding van werkgevers. ‘We dekken risico’s van uitval met een no-riskpolis en zorgen voor inzicht in vaardigheden, zodat een goede match kan plaatsvinden.’
De partij zegt verder te streven naar een ‘betere toegankelijkheid voor mensen met een beperking zoals in het openbaar vervoer, op de arbeidsmarkt en in gebouwen. Zowel de gemeente, de provincie
als het Rijk zijn verantwoordelijk voor de implementatie van het VN-verdrag en dienen hier maatregelen voor op te nemen in hun eigen beleid.’
We kamden de (concept-) verkiezingsprogramma’s uit van de grootste partijen die nu in de Tweede Kamer vertegenwoordigd zijn. Het minste waar we naar hebben gekeken is of de woorden arbeidsparticipatie, beperkingen en banenafspraak in de plannen en standpunten van partijen voorkomen.
