Nederland is niet het enige land dat met uitdagingen voor werk door mensen met een beperking te maken heeft. Welke creatieve oplossingen hebben ze in het buitenland gevonden om volwaardig mee te doen op de arbeidsmarkt? Vandaag deel 4 van een onderzoekstocht door verschillende landen: Engeland.

Het Britse parlement. Foto: Maurice/Wikimedia

Een nieuwe ‘Kans op werk garantie’ zal de vooruitzichten van miljoenen Britten die nu nog werkloos zijn veranderen en hen helpen bij het verwezenlijken van hun ambities en potentieel, verwacht het departement voor Werk en Pensioenen in Groot-Brittanië. Grote veranderingen die de regering in november aankondigde moeten voor meer dan 2,4 miljoen mensen belemmeringen wegnemen. Die kunnen ‘proberen te gaan werken’ zonder dat ze bang hoeven te zijn voor herbeoordeling of verlies van aanvullende gezondheidszorguitkeringen.

Alle veranderingen ter ondersteuning van de ‘meest kwetsbaren’ zijn een nieuwe stap in de sociale hervormingen van de Britse regering, naast het nieuwe Back to Work Plan van 2,5 miljard Britse pond en in navolging van een Witboek over gezondheid en handicaps dat eerder vorig jaar werd gepubliceerd. Daarin staan regeringsvoorstellen om meer mensen met een beperking met succes aan het werk te helpen en te houden.

Banenafspraak abroad, eerdere afleveringen
Aflevering 1: In het eerste deel laten we ons inspireren door goede voorbeelden in het buitenland en bekijken we eens het beschikbare cijfermateriaal>>
Aflevering 2: Het vervolg van de serie richt zich op de Amerikaanse mentaliteit en de rol van de ILO en het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap>>
Aflevering 3: Vlaanderen>>

Overgaan naar werk
Naast de Kans om te Werken-garantie zullen aanvragers van Universal Credit voordeel hebben van hogere werktoeslagen. Concreet betekent het dat langdurig zieke en gehandicapte kandidaten elke maand 404 pond aan inkomsten mogen behouden zonder dat dit hun uitkeringen beïnvloedt. Daardoor wordt de overgang naar werk effectief ‘verkleind’, denkt de regering. Het Department for Work and Pensions (DWP) wil ook meer gerichte hulp aanbieden, onder meer via een uitgebreid Universal Support-programma om mensen aan het werk te helpen. Zo kunnen jaarlijks zeker 100.000 mensen zich laten matchen met bestaande vacatures.

Verder wordt de arbeidsgeschiktheidsbeoordeling herzien, zodat de vereisten voor voorbereiding op werk beter aansluiten bij de mogelijkheden die beschikbaar zijn in de moderne arbeidswereld. Dit geldt onder meer voor persoonlijke ondersteuning (bijvoorbeeld om mensen te helpen dichter bij het werk te gaan wonen) of voor flexibel werken en thuiswerken. Terwijl degenen die niet kunnen werken worden beschermd.

Eerlijkheid waarborgen

Staatssecretaris Mel Stride

De regering neemt de langetermijnbeslissingen voor hervorming van de sociale voorzieningen naar eigen zeggen om:

  • de eerlijkheid voor zowel aanvragers van steun en voorzieningen als voor belastingbetalers te waarborgen,
  • de steun aan de meest kwetsbaren te vergroten en
  • belemmeringen voor werk weg te nemen.

Staatssecretaris Mel Stride (Werk en Pensioenen) zei het zo bij de presentatie: ‘Werk verandert levens. Met deze nieuwe generatie welzijnshervormingen zullen we heel veel mensen helpen hun ambities te verwezenlijken en van uitkeringen over te stappen naar werk, terwijl we de meest behoeftigen blijven ondersteunen’.

Strengere handhaving
Naast dit volgens de regering ‘ongekende niveau van werkgelegenheidssteun’ komt er een strengere handhaving van de sancties voor fitte en geschikte mensen ‘die op zoek zouden moeten zijn naar werk, maar dat niet zijn’.

Iedereen kan zelf en onmiddellijk aan de slag. Zo werd de geestelijke gezondheidszorg voor werkzoekenden al uitgebreid met het aanbod voor gesprekstherapie waarvoor je jezelf zonder verwijsbrief kunt aanmelden.

Onzekere banen
Toch nog even de kant die nogal eens tegenover de regering en werkgevers wil staan. De Britse vakfederatie TUC, zuster van onze FNV maar dan met liefst 48 ledenbonden, vraagt vooral aandacht voor baanzekerheid en verschillen in beloning. Veel werknemers in onder meer nul uren contracten, tijdelijk of seizoensgebonden werk en laagbetaalde banen zijn onzeker over hun baan.

Uit analyse van de denktank the Work Foundation blijkt dat 27 procent van de werkenden met een handicap in Brittanië in grote onzekerheid verkeert over hun baan. Onder niet-gehandicapte werknemers ligt dat percentage op 19. Arbeidsbeperkte vrouwen, werknemers met een etnische minderheidsachtergrond en een handicap hebben het nog moeilijker. Net als mensen met autisme of mentale gezondheidsproblemen.

Handicap en werk
In het vierde kwartaal van 2023 waren er in Groot-Brittanië 10,21 miljoen mensen in de werkende leeftijd (16 tot 64 jaar) die meldden dat ze gehandicapt waren, wat neerkomt op 24% van de bevolking in de werkende leeftijd. Dit is een stijging van 459.000 ten opzichte van het jaar daarvoor.

Eind 2023 waren er 5,53 miljoen mensen met een handicap in de werkende leeftijd aan het werk, een stijging van 338.000 vergeleken met het jaar ervoor. Zo bedroeg de arbeidsparticipatie van mensen met een handicap 54,2%, tegen 52,7% een jaar eerder.

De arbeidsparticipatie van mensen die niet gehandicapt zijn, bedroeg volgens recente cijfers 82,0%. Daarmee zat de ‘arbeidsongeschiktheidskloof’, dat is het verschil in de arbeidsparticipatie van mensen met een handicap en mensen die niet gehandicapt zijn, in het laatste kwartaal van 2023 op 27,9 procentpunt.

Overigens is de zo genoemde werkgelegenheidskloof voor gehandicapten tussen 2014 en nu met 5,9 procentpunten afgenomen. Dit kwam doordat de arbeidsparticipatie van mensen met een handicap sneller is gestegen dan de arbeidsparticipatie van mensen die niet gehandicapt zijn.

Loonkloof
De loonkloof wordt teruggevonden in het harde gegeven dat werknemers zonder beperking 15 procent meer verdienen dan hun collega’s met een handicap. Door de jaren heen zit hier amper verbetering in. De werkgelegenheidskloof, die net als bij de vakbonden bevestigd wordt in cijfers van de regering, is nog veel groter. En dan is er nog het werkloosheidspercentage dat onder werkgeschikte mensen met een beperking met 6,7 procent dubbel zo groot is als bij al hun niet-gehandicapte collega’s.

Dit alles leidt ertoe dat mensen met een beperking minder geneigd zijn om betaald werk aan te nemen. De Britse vakfederatie beloofde zich in te zetten voor een beduidende versterking van het toeslagensysteem.

Tekst: Klaas Salverda