Verbind bedrijven en mensen die goed zijn in inzamelen, sorteren en verkopen en je kunt een circulaire textielketen beginnen. Dichtbij in de regio. Met tientallen banen en leuk werk voor mensen met een arbeidsbeperking.
Dat is wat afvalverwerker Avri, Werkzaak Rivierenland en kringloopbedrijf 2Switch voor ogen staat met de oprichting van textielsorteercentrum CIRTEX. De officiële oprichting is gepland voor januari aanstaande, maar in afwachting van de groene lichten van de betrokken gemeenteraden en het definitieve oprichtingsbesluit, draaien ze intussen met 20 mensen in een proefomgeving.

Textielaanbod is er genoeg. In Rivierenland wordt per jaar 1.8 miljoen kilo textiel ingezameld door de Avri. Dat is 8 kilo per inwoner. En welbeschouwd is het geen afval maar grondstof voor nieuwe producten en dus voor circulair hergebruik.

Vaardigheden verwerven

In het beoogde textielsorteercentrum sorteren werkzoekenden van Werkzaak het textiel. Een textielsorteercentrum is bij uitstek geschikt om bij mensen technische en sociale vaardigheden te ontwikkelen. Dat vergroot hun kansen op de arbeidsmarkt enorm.

Kleding die weer gedragen kan worden, wordt verkocht via de winkels van 2Switch en andere kringloopbedrijven in de regio. Verwerkers van textielafval, zoals katoen en polyester, maken grondstoffen voor nieuwe bedrijfskleding of (gecombineerd met plastic) straatmeubilair voor de openbare ruimte. Creatieven uit de regio kunnen zich als partners aansluiten voor bijvoorbeeld het maken van design producten van textiel.

Het idee achter de opzet mag duidelijk zijn. Een goed georganiseerde keten voor circulair textiel beperkt de hoeveelheid textielafval uit de regio tot een minimum, bespaart kosten en levert maatschappelijke meerwaarde op. Het draagt bij aan de circulaire economie, is goed voor het milieu en biedt werkgelegenheid voor veel mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Publiek private samenwerking

De drie initiatiefnemers – Avri als afvalinzamelaar, 2Switch als maatschappelijk ondernemer en Werkzaak Rivierenland voor inclusieve arbeid – hebben gekozen voor een coöperatie als vorm.

Een coöperatie maakt publiek-private samenwerking mogelijk. Daarin is ook ruimte voor in- en uitstappen van toekomstige ketenpartners. De drie partijen zoeken nadrukkelijk samenwerking met andere kringloopwinkels (in plaats van met hen concurreren), textielverwerkers, creatieve en innovatieve ateliers en (sociale) ondernemers in Rivierenland.

Anders dan wereldhandel

Het merendeel van afgedankt textiel komt via afvalinzamelaars en verwerkers terecht op de wereldhandel; met alle transportkosten en prijsinstabiliteit van dien. Veel textiel gaat naar Afrika. Het is onduidelijk wat er met het textiel gebeurt en onder welke omstandigheden. Dit kan en moet beter en transparanter, vinden de initiatiefnemers. Hoe? Door regionaal regie op de keten te voeren.

Winst, winst en winst

Zeker, circulariteit is goed voor het milieu en een leefbare aarde. En voor kwetsbare mensen is werkgelegenheid in de buurt heel belangrijk. Daar komt bij dat iemand die meedoet en zichzelf sterkt in zelfredzaamheid, minder beroep doet op zorg en andere regelingen. Pure maatschappelijke en persoonlijke winst, maar er valt ook een ander rekensom op los te laten:

  • 1 uitkering kost de gemeenschap 15.000 euro per jaar
  • 30 mensen krijgen een betaalde baan
  • 60 mensen kunnen zich ontwikkelen
  • 30 mensen x 15.000 = 450.000 euro
  • 60 mensen en 25 % uitstroom = 15 x 15.000 = 225.000 euro
  • 675.000 euro besparing aan uitkeringen per jaar

Het textielsorteercentrum in Tiel hanteert een vaste marktconforme prijs die de inzamelkosten dekt en prijsstabiliteit geeft. Negentig ‘talenten’ van Werkzaam sorteren het textiel. In dat getal zitten dertig betaalde banen en zestig ontwikkelplekken, waardoor mensen kunnen doorstromen en uitstromen naar andere werkgevers.

Circulair en inclusief

Theo Niënhaus is projectleider namens Werkzaak Rivierenland. Deze organisatie begeleidt mensen bij het vinden van werk en biedt inkomensondersteuning. Ook helpt Werkzaak werkgevers bij inclusief ondernemerschap. Hij vertelt dat het project, behalve voor voormalige SW’ers en nu ook statushouders vanuit sociale activering, uitgelezen kansen biedt voor mensen met een arbeidsbeperking uit het doelgroepregister voor de Banenafspraak. Wat hem betreft zijn circulariteit en inclusiviteit onlosmakelijk verbonden.

De inclusiviteit bestaat uit het beschikbaar zijn van banen waar mensen met een beperking door handmatig werken zelf het minimumloon verdienen. Textiel innemen en sorteren vindt op veel plekken plaats. De crux zit hier vooral in de circulariteit. Daarvoor zijn nog weinig blijvende oplossingen en businesscases bedacht. Vandaar dat ook anderen met belangstelling naar de vergevorderde plannen in Rivierenland kijken.

Tekst: Klaas Salverda (Bronnen: brochure CIRTEX en presentatie Projectgroep Circulair textielsorteercentrum Rivierenland.)