Liefst 79 procent van de werknemers in Nederland is tevreden met het werk en 77,1 procent van de werkenden is tevreden met de arbeidsomstandigheden. De trends zijn stijgend en Nederland heeft hier een plek in de voorhoede van de EU.
Dat uiterst positieve beeld komt naar voren in de Monitor waarmee het CBS de brede welvaart in kaart brengt. De brede welvaart wordt beschreven aan de hand van acht thema’s: subjectief welzijn, materiële welvaart, gezondheid, arbeid en vrije tijd, wonen, samenleving, veiligheid en milieu.
Doel van de jaarlijkse Monitor is om op basis van een uitgebreide set indicatoren te laten zien hoe de brede welvaart in Nederland ontwikkelt en hoe ons land het doet met betrekking tot de internationale Duurzame Ontwikkelingsdoelen.
Als het om arbeid en inkomen gaat groeit de brede welvaart relatief sterk. De langdurige werkloosheid daalt, terwijl de netto arbeidsparticipatie en de tevredenheid van werknemers met werk stijgen. Het besteedbaar inkomen groeit eveneens.
Hoge arbeidsdeelname
Nergens anders in de EU is de arbeidsdeelname zo groot als in Nederland. Het aandeel van de werkzame beroepsbevolking stijgt nog steeds en lag in 2022 op 72,2 procent. Relatief weinig mensen zijn op zoek naar betaald werk. De werkloosheid is historisch laag (3,5 procent in 2022). Het deel van de beroepsbevolking dat kampt met langdurige werkloosheid (langer dan één jaar werkloos) is met 0,7 procent ook uiterst laag. In beide werkloosheidsindicatoren steekt Nederland gunstig af tegen die in andere EU-landen.
Veel vrije tijd
Naast de beschikbaarheid van werk zijn ook de ervaren balans tussen arbeid en vrije tijd en de tevredenheid met verschillende aspecten van werk, belangrijke pijlers onder brede welvaart ‘hier en nu’. Driekwart van de bevolking was in 2022 (zeer) tevreden met de vrije tijd.
Ook de tevredenheid met het werk is in Nederland groot: bijna vier op de vijf werknemers waren in 2021 zeer tevreden. Vergeleken met andere EU-landen is dit veel. Slechts 7,5 procent van de werkenden ervaart een disbalans tussen werk en privé. Nergens in de EU ligt dit percentage zo laag, maar de gemiddelde arbeidsduur per week in Nederland is dan ook bijna de laagste van de EU.
De enige ongunstige middellange termijntrend betreft psychische vermoeidheid door werk. Het percentage van de werkenden dat psychisch vermoeid is door werk steeg van 12,8 in 2015 naar 18,8 in 2022. Daarnaast groeien de zorgen over de financiële toekomst.
Later en elders
De Monitor laat niet alleen zien hoe het met de brede welvaart en de kwaliteit van leven ‘hier en nu’ is gesteld en hoe deze welvaart is verdeeld over bevolkingsgroepen, maar kijkt ook naar de effecten van dit welvaartsstreven op volgende generaties (‘later’) en mensen in andere landen (‘elders’). Er wordt zelfs gesproken van brede welvaart binnen ‘planetaire grenzen’.
Brede welvaart is niet louter een individuele zaak. Mensen zijn onderdeel van collectieven, worden in hun handelen gestuurd door structuren en instituties, en zijn afhankelijk van systemen waarover ze geen individuele keuzevrijheid hebben. Om te begrijpen hoe de brede welvaart van landen en bevolkingsgroepen tot stand komt, is het zaak om meer vanuit systemen te denken. Zo kan ook het verband tussen brede welvaart en de wereldwijde Sustainable Development Goals inzichtelijk worden gemaakt: zie de figuur economie, maatschappij en biosfeer.
Tekst: Klaas Salverda
