“Het is hartstikke mooi dat de doelstellingen uit de Banenafspraak worden gehaald. Dat betekent dat ons ambitieniveau omhoog kan.” Dat zegt Rutger Groot Wassink, wethouder Sociale Zaken te Amsterdam over inclusie op de arbeidsmarkt in een gesprek over het thema van de Maand van de 1000 Voorbeelden: hoe beschikbaar is de arbeidsmarkt voor inclusie?

“Ik had ooit een bijbaantje in een broodfabriek,” vertelt Groot Wassink. “Daar waren collega’s waarvan nu zou worden gezegd: dat is Banenafspraak of beschut werk. Maar toen was het volstrekt normaal – en kregen ze ook normaal betaald – dat ze daar werkten en dingen deden als vegen of opruimen. Wat ik maar wil zeggen: inclusie was normaal en dat kan het ook weer worden.”

Toekomstbestendig
Daarvoor zijn volgens Groot Wassink een aantal dingen nodig. Of een aantal dingen, de Amsterdamse wethouder kijkt met een schuin oog naar een fundamentele verandering van de arbeidsmarkt. “Je kunt daarbij denken aan een systeem als werkgarantie of concepten als stapelbanen of gedeeld werkgeverschap of hoe je het ook noemt. Dat is niet morgen geregeld, dat weet ik wel. Maar dat zijn toekomstbestendige concepten voor de arbeidsmarkt. Daar moet het heen.”

Groot Wassink denkt dat het uiteindelijk gaat om de vraag: wat voor land willen we zijn? Wie dat weet, kan gaan werken aan de praktische invulling. “We weten dat de inzet van dingen als begeleiding, loonkostensubsidie en no-riskpolissen werkt. Op dit moment zitten werkgevers te springen om mensen. En we weten ook dat er een hele grote groep mensen nog aan de kant staat. In die mensen moeten we investeren.”

Maar investeren kost geld. Geld dat gemeenten op dit moment niet hebben. “We zijn in Amsterdam bezig met inclusie. Als werkgever doen we het goed en halen we de doelen uit de Banenafspraak. En voor wat betreft onze arbeidsmarkt werken we goed samen met inclusieve werkgevers. Maar de schaal blijft beperkt.”

Urgentie
Om de schaal te vergroten, kijkt Groot Wassink naar Den Haag. Wat hij daar ziet, bevalt hem maar matig. “Iedereen die zich beroepshalve bezig houdt met de arbeidsmarkt ziet dat het zo niet gaat. Maar de regering straalt geen urgentie uit. De ministers zijn te druk met andere dingen.”

Om dat probleem te omzeilen, heeft Groot Wassink ook een oplossing paraat: stel een regeringscommissaris aan met de opdracht de arbeidsmarkt uit het slop te trekken. Hij denkt daarbij aan een commissaris met mandaat en middelen om verschillende ministeries en derde partijen aan elkaar te verbinden en hervormingen te versnellen. “En nee, ik zelf ben daar niet voor beschikbaar. Het gaat me erom dat er centrale regie nodig is om dit aan te pakken.”

Als we de problemen op de arbeidsmarkt niet oplossen, meent Groot Wassink dan kunnen we niet eens beginnen aan het oplossen van de huizen-, klimaat- of stikstofcrisis. “Er moeten mensen zijn om het werk te doen! Hartstikke mooi dat dat de doelen uit de Banenafspraak gehaald worden, maar dat betekent toch niet dat we op onze lauweren kunnen rusten? Nee, dat betekent dat het ambitieniveau omhoog kan.”

Klopt van geen kant
Om, naast de uitvoering van de Banenafspraak, de arbeidsmarkt in den brede inclusiever te maken, moeten volgens Groot Wassink een aantal veranderingen worden doorgevoerd aan wet- en regelgeving.

Hij pleit voor harmonisering van de regels om het leven voor werkgevers, en werkzoekenden, gemakkelijker te maken. Hij wil ook dat perverse prikkels uit de wet worden verwijderd. “De participatiewet maakt het voor gemeenten interessant om de groep mensen die eigenlijk weinig ondersteuning nodig heeft naar werk te bemiddelen. Dat klopt natuurlijk van geen kant.”

Op deze manier wordt volgens Groot Wassink te weinig gedaan om de grote groep mensen die kan en wil werken, maar nog niet aan het werk is, naar de arbeidsmarkt te begeleiden. “We moeten maar kiezen als samenleving: hoeveel zijn we bereid te investeren om iedereen werk te gunnen? Ik persoonlijk vind het een gotspe dat in tijden van krapte nog een miljoen mensen langs de kant staan. En we kunnen dat oplossen hoor. Dat is echt haalbaar.”

Speciale doelstelling
“Want, vervolgt Groot Wassink, “we weten dat de ondersteuning uit de Banenafspraak helpt en werkt. Laten we die dus voor veel meer mensen inzetten. Dan sla je echt een enorme slag.”

Groot Wassink is niet bang dat als deze instrumenten voor grotere groepen mensen beschikbaar komen, de oorspronkelijke doelgroep Banenafspraak – dus de mensen met een arbeidsbeperking – weer achteraan de rij terecht komen. “Je kunt best speciale aandacht, speciale doelstellingen voor de ene groep hebben en instrumenten inzetten voor een bredere groep. Dat hoeft elkaar niet te bijten.”

Hoe beschikbaar is de arbeidsmarkt? Zijn er genoeg passende kandidaten voor de open vacatures? Zijn genoeg werkgevers bereid om kansen te bieden aan groepen, die eerder aan de kant bleven staan? En welke rol speelt bij de krapte? Dat zijn de vragen van de Maand van de 1000 Voorbeelden. In deze serie columns en interviews vragen we arbeidsmarktexperts om antwoorden.

#1000voorbeelden

  • Volg alle ontwikkelingen van de Maand van de 1000 Voorbeelden in het liveblog
  • Zie onze agenda met een overzicht van alle evenementen tijdens de Maand van de 1000 Voorbeelden.
  • Meer informatie en hulpmiddelen zijn te vinden in de Toolkit
  • Luister naar de #1000voorbeelden podcast