Samen met de gemeenten Groningen en Amsterdam inventariseert De Normaalste Zaak (DNZ) welke mogelijkheden er zijn om meer mensen uit het doelgroepregister te matchen met beschikbaar werk.
DNZ wil meer inzicht in hoe deze groep nu in beeld is en bepalen hoe dat beter kan, zodat meer mensen voorgesteld en gematcht kunnen worden op de aanwezige baankansen. Of zoals Steven Hubeek van (AWVN en DNZ) zegt: ‘We zoeken naar mogelijkheden die de Banenafspraak verder verbeteren. Voor hier en nu, met praktische en nuttige tips, of met meer voorbereiding omdat dingen anders georganiseerd moeten worden.’
De opbrengst moet leiden tot een aanbeveling aan de ‘werkgroep banenafspraak en ondersteuning’. Deze werkgroep doet later een voorstel aan het ministerie van SZW met het oog op de toekomst van de Banenafspraak.
We luisterden alvast mee in Groningen waar het gemeentehuis gevuld was met werkgevers, jobcoaches, praktijkmensen van gemeenten, vertegenwoordigers van de WSP-regio en UWV en een relatief groot aantal beleidsadviseurs.
Niet aan het werk
In welke gemeente of regio je ook komt, een deel van de werkenden op basis van de Participatiewet kent men niet. Ook zijn er geen harde cijfers over redenen waarom mensen niet aan het werk zijn. Het zijn schattingen met min of meer gelijke taartpunten: van mensen die om medische of persoonlijke redenen tijdelijk niet beschikbaar zijn, die aangewezen zijn op andere activiteiten, voor wie er geen passende baan beschikbaar is – en dan is er nog een hele ‘restcategorie’.
Leerlingen van scholen voor Praktijkonderwijs en Voortgezet Speciaal Onderwijs worden over het algemeen wel voldoende en actief gevolgd. Het grootste probleem zit bij 27 plussers met indicatie Banenafspraak. Zo melden zich niet alle mensen met een indicatie zich bij hun gemeente of raken mensen uit beeld als ze verhuizen. Ook beperkt de AVG het UWV en gemeente in het uitwisselen van informatie, al lijken er per gemeente wel verschillen te bestaan in de mate waarin eigen regelgeving een actieve benadering van de doelgroep mogelijk maakt.
Conclusie: UWV en gemeenten moeten alle gegevens over deze doelgroep met elkaar kunnen uitwisselen.
Multiproblematiek
Tot de groep die niet aan de slag komt en die werkgevers dus niet krijgen, behoren veel mensen met problemen op meerdere leefgebieden: wonen, financiën, thuissituatie, gezondheid, verslaving of andere medisch-sociale problematiek. Het gemeenschappelijke kenmerk lijkt te zijn dat deze groep uit het doelgroepregister in meerdere opzichten nog niet werkfit is. Al kan, gegeven de onbekendheid, ook dat een vraag zijn. Een werkgever: ‘Er zijn een heleboel die best wel wat kunnen. Als wij hen een proefplaatsing kunnen geven, zien ze aan collega’s dat die hun leven op orde hebben. Dan zie je heel depressieve mensen ineens opbloeien.’
Pareltjes
Met de jobcoaches voor individuele begeleiding kunnen werkgevers een stabiele omgeving bieden. We hoorden in Groningen wat ‘pareltjes van werkgevers’ er voor over hebben om de kandidaat te leren ervaren dat ze erbij horen. Tot en met de vraag of degene die ’s nachts nog zat te gamen, om kwart over acht al wakker is. Of zoals een andere werkgever het uitdrukte: ‘Soms moet iemand een schop onder de reet hebben.’
Zeker, er zijn ook jongeren met psychische problemen die niet eens het huis meer uitkomen. Voor hun angst- en paniekstoornissen is andere begeleiding nodig. Wat niet wegneemt dat de geestelijke gezondheidszorg over het algemeen weinig oog heeft voor wat werk voor kwetsbare mensen kan betekenen.
Pampercultuur
De werksessie bracht enige spanning aan het licht bij werkgevers die het gevoel hebben dat er voor kandidaten die volgens hen gewoon kunnen werken, nogal een pampercultuur bij gemeenten heerst. Hier staat bij gemeenten de ervaring tegenover dat een maatregel als het inhouden van geld iemands problemen alleen maar groter maakt. En dan zijn er ook nog zelfbewuste kandidaten die wel even komen solliciteren (omdat dat moet), maar dan gelijk zeggen dat ze niet op het werk zullen komen omdat ze last van de rug hebben. En ‘gasten’ die ronduit zeggen dat ze liever lekker op de bank blijven zitten.
Den Haag
Weer anderen zien het gedrag van ‘duikers en onwillenden’ meer als een maatschappelijk probleem. Omdat in hun ogen ieder mens in principe en van nature goed is, hoort kritiek in Den Haag thuis. Op politici die mensen thuis doen zitten omdat ze bij de minste beweging richting werk toeslagen (denken te) moeten inleveren. Reden te meer om uit te kijken naar de uitwerking van het Breed Offensief in praktijk.
Onder de aandacht
Hoe komen mensen die nog niet aan het werk zijn nu bij werkgevers onder de aandacht? Een paar toepassingen:
• Door vaste contactpartners bij gemeenten en UWV.
• Door niet maar klakkeloos kandidaten door te sturen.
• Door met jongeren naar werkgevers toe te gaan.
• Door 1 op 1-gesprekken.
• Door ontmoetingen tussen kandidaten en werkgevers.
• Door Banenmarkten, fysiek en nu ook online.
• Door wekelijks overleg tussen alle professionals achter de schermen.
• Door de (overigens weinig bekende) Kandidatenverkenner.
Nieuwe werkgevers
Bij dit alles hoort in het contact met werkgevers, en zeker die er nu nog aan beginnen, aan de orde te komen over wat voor mensen we het hebben. Naast nieuwe kandidaten melden zich gelukkig ook nog steeds nieuwe werkgevers voor deze doelgroep even wennen is. Daar ligt trouwens ook een uitdagende vraag: hoe de groep geïnteresseerde en gemotiveerde werkgevers te vergroten?
De een verwijst naar de Maand van de 1.000 voorbeelden die net weer is gehouden om meer werkgevers te betrekken. De ander zegt dat de werkgevers er wel zijn maar dat er vanuit de doelgroep volstrekt te weinig kandidaten worden klaargestoomd. Intussen groeit het aandeel werkgevers die mensen met een arbeidsbeperking in dienst hebben, maar mondjesmaat. Veel werkgevers weten er wel vanaf maar leiden bedrijven die de macht (tijd, kennis, personeel) niet hebben om gestalte te geven aan de Banenafspraak. Dus zou het een taak kunnen zijn om met name mkb-bedrijven hierin praktisch te helpen.
Eenvoud en ontzorgen
En dan zijn er nog barrières die uit het systeem opkomen. Werkgevers beaamden volmondig de vraag of eenvoud de oplossing is. Ontzorgd worden staat ongeveer voorop. Al zijn er ook heel gemotiveerde werkgevers die zelf een rol willen spelen in het werkfit maken van kandidaten. Ze willen graag eerder betrokken worden om vanuit het voortraject voor een warme overdracht te zorgen. Even professioneel als menselijk: ‘Waar sprake is van een jij en ik, die goed met elkaar overweg kunnen, daar loopt het’.
De middag leverde in elk geval veel inbreng voor mogelijkheden en kansen op. Er is niet één oplossing die voor iedereen altijd goed werkt, het is allemaal maatwerk. Tussen zelfs voor doorgewinterde matchers positieve verrassingen en het zien van risico’s, ook al zijn het beren op de weg.
Tekst: Klaas Salverda
