Komende week behandelt de Tweede Kamer het wetsvoorstel ‘Vereenvoudiging van de banenafspraak en de quotumregeling voor mensen met een arbeidsbeperking’. Als de wet door de Kamer komt, en daarna door de Senaat, zal de quotumregeling bestaan uit een inclusiviteitsopslag en een banenafspraakbonus. Hoe moeten die er precies uit gaan zien?

Op weg naar de 125.000 banen van de banenafspraak, is een schema afgesproken met aantallen banen die per jaar gerealiseerd zouden moeten worden om uiteindelijk de doelstellingen te bereiken. Als die cijfers niet behaald worden, kan het kabinet besluiten (na overleg met sociale partners en gemeenten) de quotumregeling al dan niet te activeren. Aansluitend krijgen de Eerste en Tweede Kamer vier weken de kans zich over de voorstellen te buigen.

De quotumregeling waarover de Tweede Kamer nu gaat debatteren, bevat een automatisch en door alle werkgevers (met meer dan 25 fte in dienst) te betalen heffing (de inclusiviteitsopslag) en een bonus per gerealiseerde baan.

Inclusiviteitsopslag
De hoogte van de door werkgevers te betalen inclusiviteitsopslag is afhankelijk van de loonsom in de onderneming.

Voorbeeld: een werkgever met een gemiddelde loonsom heeft 100 mensen in dienst. Op basis van het quotumpercentage/de inclusiviteitsopslag zouden er 3 banenafspraak-banen van 25,5 uur moeten zijn. Zijn die er niet, dan betaalt de werkgever een heffing van 5.000 euro per te realiseren baan.

Banenafspraak-bonus
De bonus betreft een verhoging van het loonkostenvoordeel doelgroep banenafspraak. Als de quotumregeling geactiveerd wordt, ontvangen alle werkgevers een bonus van 5000 euro per gerealiseerde baan van gemiddeld 25,5 uur per week (het aantal uren dat geldt voor banenafspraak-banen).

Evenwicht
De ontvangen bonus en te betalen inclusiviteitsopslag zijn in evenwicht met elkaar als een bedrijf aantal banenafspraak-banen heeft gerealiseerd dat volgens de quotumregeling nodig is. Biedt de werkgever meer banen, stijgt ook de bonus.

Niet deactiveren
Als de quotumregeling eenmaal is geactiveerd, dan is het niet de bedoeling deze regeling ook weer te deactiveren. Zelfs als in een later stadium te gewenste doelstellingen worden behaald. Het weer afschaffen van de regeling zou volgens het ministerie zorgen voor onzekerheid bij werkgevers en mensen met een arbeidsbeperking.

Uitzonderingen
De banenafspraak was nooit een verplichting voor bedrijven met minder dan 25 fte aan medewerkers. Dat blijft zo. Kleinere werkgevers hoeven dus geen inclusiviteitsopslag te betalen.

Grotere werkgevers die arbeidskrachten uitzenden of mensen in dienst hebben op een beschutte werkplek (vanuit Participatiewet of de Wet sociale werkvoorziening), betalen voor deze medewerkers geen opslag.

Kritiek
Dit onderdeel van het wetsvoorstel heeft veel kritiek gehad. Volgens werkgeversorganisatie VNO-NCW voegt de voorgestelde systematiek veel indirecte prikkels toe en wordt de uitvoering voor werkgevers verder gecompliceerd. AWVN schrijft: ‘Bijzonder is dat als werkgevers na de activering alsnog de beoogde doelstelling realiseren, de overheid dubbel voordeel heeft. Enerzijds wordt de beoogde bezuiniging alsnog gerealiseerd, anderzijds levert de inclusiviteitsheffing extra geld op. AWVN ziet dat als een onterechte verhoging van de werkgeverslasten.’

In een eerdere serie vroegen wij experts en betrokkenen om hun mening over de wet.

  • ‘De banenafspraak en alles wat erbij hoort is veel te ingewikkeld is gemaakt. Dat moet eenvoudiger’, vindt inclusief werkgever Gerwin de Vries. ‘En de nu voorgestelde wetswijziging is echt een druppel op een gloeiende plaat.’ Lees verder>>
  • ‘Het wetsvoorstel vereenvoudiging banenafspraak hangt bijl boven ondernemers,’ concludeert MKB Nederland voorman Jacco Vonhof. ‘Het bevat slechts een minimale verbreding van de doelgroep, en die brengt het behalen van de banenafspraak doelen niet dichterbij.’ Lees verder>>
  • ‘Maar de vraag die ik me stel is: moet dit nu écht via een wet worden geregeld, of kunnen we dit als samenleving niet gewoon zelf oppakken?’, zo kijkt Marcel Bos (programmacoördinator Fryslân Werkt) naar de wetsvoorstellen. Lees verder>>
  • ‘Het wetsvoorstel vereenvoudiging banenafspraak gaat voorbij aan de praktijk. De echte versimpeling met als doel meer mensen, die nu langs de kant staan, te begeleiden naar werk, wordt uit de weg gegaan’, oordeelt Marcel Hielkema, voorzitter VNO-NCW Midden. Lees verder>>
  • Roos Hoelen, specialist inclusieve arbeidsmarkt, noemt de wet gerommel in de marge en stelt ‘het is te idioot voor woorden – het zijn verslechteringen voor mensen die net buiten de doelgroep banenafspraak vallen’. Lees verder>>
  • Sander Post, directeur Concern voor Werk/Werkbedrijf Lelystad, is positiever: ‘vanuit de economische wetmatigheid van de comparatieve kostenvoordelen kunnen we voorspellen dat deze aanpassingen het succes van de wet op de Banenafspraak zullen vergroten’. Lees verder>>
  • ‘Het voorstel om de banenafspraak te vereenvoudigen is lang niet genoeg. Er moet een systeemverandering in gang worden gezet. Waarbij we de mensen centraal zetten, niet de werkgevers, niet de wethouders, niet de financiën. Het is een kwestie van willen en een kwestie van doen’, zo reageert Kitty Jong (vicevoorzitter FNV). Lees verder>>
  • Nico Blok (OmbudsSpits voor Werk en Participatie OADS) meent: ‘Dit wetsvoorstel is niet de oplossing voor de grootste problemen die mensen met een arbeidsbeperking en werkgevers ervaren’.
    Lees verder>>
  • In het Financieel Dagblad wezen verschillende experts op het feit dat ruim de helft van de 1,7 miljoen arbeidsgehandicapten in Nederland buiten de werking van de wet valt. ‘Er wordt gekeken of iemand met een beperking zelfstandig het minimumloon kan verdienen. Terwijl de juiste definitie een sociale is, zoals verwoord in het VN-verdrag gehandicapten. Je bent alleen beperkt in de mate dat je omgeving niet op jou is aangepast.’ Lees verder>>
  • Deze kritiek wordt ook verwoord in de inmiddels bijna 500 keer ondertekende petitie van Incluvisie, waarin de regering wordt opgeroepen een wet te ontwerpen, die ‘niet uitgaat van het minimumloon als definitie van een arbeidsbeperking, maar van de definitie van een beperking van het VN-verdrag Handicap.’ Naar de petitie>>
  • Ook de Zelfstandige Publieke Werkgevers (ZPW) waren al kritisch: ZPW commiteert zich aan de doelen van de Banenafspraak, maar dringt aan op een snelle samenvoeging van overheid en markt en wil dat inkoop meetelt bij de inkopende partij. Lees verder>>
  • In haar column over dit onderwerp schreef ZPW-bestuurder Manita Koop: “Als werkgever wil de overheid zich van zijn goede kant laten zien. Als wetgever maakt dat de overheid dat moeilijk.” Lees verder>>
  • Aart Van der Gaag – Banenafspraak boegbeeld voor het bedrijfsleven – liet ook zijn ongenoegen blijken: ‘Vereenvoudiging is dringend nodig. Maar niet op deze manier.’ Lees verder>>