De Afdeling advisering van de Raad van State heeft ineens haar advies over de eenvoudiger Wet banenafspraak openbaar gemaakt.
Staatssecretaris Van Ark van SZW had de Raad van State in zijn rol als adviseur van de regering anderhalf jaar geleden om advies over het wetsvoorstel gevraagd. Tot dusver werden dergelijke adviezen meestal pas openbaar gemaakt als de minister het wetsvoorstel bij de Tweede Kamer had ingediend. Vandaag heeft de Raad van State 125 oude wetgevingsadviezen uit een periode van ruim 20 jaar gepubliceerd op zijn website. Al die adviezen zijn niet eerder openbaar gemaakt. Dat is nu alsnog in één klap gebeurd na een verzoek van een particulier in het kader van de nieuwe wet open overheid (Woo).

Stok achter de deur

De Afdeling advisering van de Raad van State maakt naar aanleiding van het wetsvoorstel banenafspraak opmerkingen over het opheffen van het onderscheid tussen de marktsector en de sector overheid in de wet. ‘Daarmee verdwijnt de spreekwoordelijke stok achter de deur voor de overheid om aan de banenafspraak te voldoen. Ook biedt de wettelijke monitoring geen inzicht meer in de resultaten die zijn behaald door de afzonderlijke sectoren en subsectoren’, aldus de afdeling advisering van de Raad van State. Daarom adviseert zij aanpassing.

Meest kwetsbaren

Zoals bekend blijft het aantal te realiseren extra banen ongewijzigd. De overheid en markt blijven verantwoordelijk voor hun aandeel in de banenafspraak. Uit de evaluatie van de Wet banenafspraak blijkt, aldus de Raad van State, dat het steeds moeilijker is om de zittende populatie te plaatsen. ‘Het is dan ook de vraag of de meest kwetsbaren op de arbeidsmarkt, waar de regeling uiteindelijk voor was bedoeld, met de regeling, ook met de voorgestelde aanpassingen, wel geholpen zijn’, stelt het adviesorgaan.

Quotumdreiging

De quotumdreiging, die voorlopig niet in de vorm van een heffing wordt geactiveerd, bood volgens de Raad van State juist bij de overheidssector een belangrijke prikkel om de nodige maatregelen te treffen: ‘Feitelijk worden de tekorten bij overheids- en onderwijswerkgevers gecompenseerd door de mate waarin de marktsector aan de banenafspraak voldoet.’

Geen garantie

De Afdeling advisering begrijpt de praktische bezwaren die ten grondslag liggen aan de keuze om het onderscheid tussen de sectoren te laten vallen. Ook onderkent zij dat aandacht wordt besteed aan de achterblijvende resultaten van overheidswerkgevers. Maar de hernieuwde inspanningen die overheidswerkgevers hebben geleverd, bieden volgens de Raad van State geen garantie dat het aandeel van de banenafspraak waarvoor zij verantwoordelijk zijn ook echt wordt gerealiseerd.

‘Overheidswerkgevers hebben structureel hun aandeel in de banenafspraak niet gehaald en in werkagenda’s worden reeds zorgen geuit over het behalen van de resultaten. De achterblijvende resultaten van overheidswerkgevers kan afbreuk doen aan het draagvlak van de banenafspraak onder marktwerkgevers’, schrijft de Raad van State.

Monitoring

De wettelijke monitoring biedt volgens het advies geen inzicht in de resultaten die zijn behaald door de afzonderlijke sectoren en subsectoren: ‘Dit roept de vraag op of werkgevers in de markt- en overheidssector feitelijk verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor hun aandeel in de banenafspraak’. De behoefte aan resultaten op het niveau van (sub)sectoren zal groter worden wanneer ook werkgevers in de marktsector hun aandeel niet halen, verwacht de Raad van State.

De Afdeling merkt op dat monitoring zodanig moet worden uitgevoerd dat op het niveau van (sub)sector of doelgroep tijdig en gericht kan worden bijgestuurd om het aantal extra banen voor arbeidsbeperkten te realiseren, ook voor de meest kwetsbaren.

De Tweede Kamer heeft eind deze maand een groot wetgevingsoverleg met minister Schouten. Vlak daarna komen de jongste jaarcijfers uit.

Ook moeite met wijziging Participatiewet

In een ander openbaar gemaakt advies over de wijziging van de Participatiewet blijkt de Afdeling advisering het eens is met de ambitie van de regering om alle bijstandsgerechtigden te activeren. Ook de ongeveer 440.000 mensen die al langere tijd in de bijstand zitten.

Gemeenten worden met het voorstel verplicht om ook met mensen die al lang in de bijstand zitten te spreken over de participatiemogelijkheden. Dat is volgens het adviesorgaan op zichzelf onvoldoende om de situatie van deze mensen te verbeteren. Ook is volgens haar niet duidelijk hoe mensen worden geholpen die vooral behoefte hebben aan zorg, maatschappelijke ondersteuning of schuldhulpverlening.

En tenslotte biedt het wetsvoorstel geen financiële impuls. ‘Van de enkele verplichting om periodiek afspraken te maken mag onder deze omstandigheden niet worden verwacht dat dit een effectieve maatregel is’, stelt de Afdeling advisering. 

Lees hier de volledige tekst>>

Tekst: Klaas Salverda