Bijna 43% van alle Nederlanders krijgt ooit te maken met een psychische aandoening. Ruim een kwart (28%) van de Nederlandse werknemers praat niet over mentale gezondheidsklachten op de werkvloer. Met het theaterstuk ‘Ter Zake’ wil Bint dit onderwerp bespreekbaar maken.
Of theater een revolutie kan veroorzaken, zoals laatst in de krant stond, is misschien de vraag. Theater kan ik elk geval een gesprek starten. Dat is de overtuiging van theatermaakster Hetty Willems van Theatergroep Bint. Met Bint maakt zij al jaren theater over maatschappelijk relevante thema’s. Volgers van ‘Op naar de 125.000 banen’ kennen Bint van de online voorstelling ‘Knokken voor inclusie’ en een reeks webfilmjes over manager Jacqueline.

De nieuwe productie van Bint, getiteld Ter Zake heeft wederom een belangrijk onderwerp: psychische kwetsbaarheid. En dan met name de rol die psychische kwetsbaarheid speelt op de werkvloer. “Angst en schaamte bij de medewerkers of sollicitanten en onbekendheid bij werkgevers en managers, leiden tot een taboesfeer,” zegt Willems.

Vooroordelen
Om die taboesfeer te doorbreken, en de precieze pijnpunten vast te stellen, spraken de theatermakers van Bint met meerdere ervaringsdeskundigen. Daaronder was ook psychologe en schrijfster Anita Hubner. “Na een psychose in mijn studententijd, ontdekte ik dat je wel om kunt gaan met een beperking, maar veel moeilijker met de vooroordelen waar je op stuit.”

Die vooroordelen ontstaan volgens Hubner omdat mensen bij termen als ‘mentale gezondheidsproblemen’ meestal meteen denken aan TBS’ers of films als Rain Man . Terwijl het verschilt in welke mate de psychische klachten het dagelijks leven beperkt. Slechts een kleine groep mensen komt moeilijk mee of toont gevaarlijk gedrag. “Het overgrote deel kan, misschien met bepaalde aanpassingen, prima functioneren in werk en maatschappij. Maar precies dat deel heeft enorm te leiden onder het geheim dat ze met zich meedragen als ze hun ziekte of beperking niet kunnen bespreken uit angst voor vooroordelen.”

Niet zwart-wit
Dat merkte ook Hetty Willems tijdens het voorbereiden van de voorstelling. “Als je begint over psychische kwetsbaarheid, stuit je meestal op onbekendheid. Terwijl als je vraagt of mensen weleens een beetje wiebelig zijn na grote life-events als het sterven van een bekende of familielid of de geboorte van een kind, dan weet iedereen wat je bedoeld. En dat is de link, die we proberen te leggen in het theaterstuk.”

In de voorstelling krijgen we een inkijkje in een bedrijf waar de lat constant hoog ligt en er geen ruimte is voor kwetsbaarheid. We zien wat dit doet met de medewerkers, waarvan er eentje een inzinking lijkt te krijgen. “We willen juist laten zien dat het allemaal niet zo zwart-wit is,” stelt Willems. “Het kan echt iedereen overkomen dat het een tijdje minder gaat. De vervolgvraag is: hoe gaat de omgeving daarmee om.”

Werk en cultuur
Hubner deed daar vervelende en aangename ervaringen mee op. “Iedereen begrijpt het als je een tijd lang elke week naar de fysiotherapeut moet. Maar het is voor veel mensen lastig om een sessie met een psychotherapeut aan te kondigen. Dat leidt tot smoesjes, stress en uitval. Terwijl leidinggevenden, die psychische problematiek alleen al bespreekbaar maken, volgens mij kunnen rekenen op opgeluchte, en loyale medewerkers. Want uiteindelijk wil iedereen gewoon beoordeeld worden op de inhoud van het werk en niet op het al dan niet hebben van een aandoening.”

Zowel Hubner als Willems zijn ervan overtuigd dat het hebben van een baan enorm behulpzaam kan zijn. De structuur, het opgebouwde zelfvertrouwen en de intensievere sociale contacten leiden tot resultaat. “Je zult zien: maak het bespreekbaar en geef mensen de tijd. Werk maakt stabiel en laat mensen weer stralen.” “Werken is een medicijn,” vult Willems aan. Het geeft zingeving en eigenwaarde. En iedereen wil toch het gevoel hebben ertoe te doen.”

De oplossing ligt volgens Willems en Hubner in het creëren van een veilige cultuur, in de samenleving en op het werk. “Cultuur begint jezelf,” geeft Willems aan. “Ik hoop dat onze voorstelling mensen aan het denken zet over hun eigen openheid en omgang met collega’s. Want iedereen vraagt toch ook hoe het gaat als een collega met een gebroken been terugkomt op de werkvloer? Waarom dan niet deze interesse bij een collega die vanwege een psychische kwetsbaarheid tijdelijk is uitgevallen?” Volgens Hubner is dat de kern: “Van aandoeningen kun je genezen of er een goede omgang mee vinden. Of het nu om fysieke of mentale dingen gaat. Als we maar op een goede manier met elkaar kunnen praten.”

De online voorstelling Ter Zake gaat op 15 juni, 15.30 uur in première. Aanmelden kan via een mail naar: info@theatergroepbint.nl.

*In het boek ‘’Vertel ik het wel of vertel ik het niet? Omgaan met het stigma op psychische aandoeningen’’ gaat Anita Hubner in op vragen als: ‘moet ik bij een sollicitatie vertellen dat ik een psychische aandoening heb?’ ‘Wat vertel ik wel of niet?’ ‘en hoe vertel ik het?’ Hubner beschrijft hoe je stapsgewijs deze vragen voor jezelf kunt beantwoorden. Ze geeft daarbij tips en adviezen en ontkracht vooroordelen over psychische aandoeningen. Haar boek verscheen bij uitgeverij Boom Psychologie & Psychiatrie en is hier ook te bestellen.