Onder uitvoerders in met name gemeenten bestaat grote belangstelling voor het van kracht worden van de Participatiewet in balans.

Dit is een samenhangend pakket van ruim twintig maatregelen dat uitvoeringsprofessionals ‘op korte termijn meer ruimte moet bieden om te doen wat nodig is om mensen goed te ondersteunen’.

Carola Schouten Beeld: ©RVD – Valerie Kuypers en Martijn Beekman

Het wetsvoorstel ligt op dit moment voor advies bij de Raad van State. Wanneer het voorstel naar de Kamer gaat hangt mede af van hoe groot en omvangrijk het advies is, bleek bij het door de Programmaraad georganiseerde online gesprek met SZW. De minister, op dit moment Carola Schouten voor Participatie, hoopt het voorstel nog voor de zomer in te dienen.

Voor het vervolg speelt de demissionaire status van het huidige kabinet, en de komst van het nieuwe kabinet, een rol. Wat de parlementaire behandeling betreft gaat de Kamer zelf over haar agenda.

Menselijke maat
Doel van het programma is bijstandsverlening waarbij de menselijke maat, eenvoud en vertrouwen ‘bepalende beginselen’ vormen. De voorstellen moeten er toe leiden dat knellende bepalingen uit de Participatiewet worden geschrapt. Voor de verbetering van de uitvoering wordt onder meer gekeken naar:

  • Meer ruimte voor mantelzorg
  • Vrijlating van giften tot 1200 euro
  • Vereenvoudiging van de vermogensvaststelling
  • Verruiming van de bijverdiengrenzen
  • Bijstand toekennen met terugwerkende kracht
  • Kan-bepaling in zoektermijn voor jongeren
  • Generieke participatieplicht

Taaleis en tegenprestatie
Voor wat het laatste betreft: om meer rekening te houden met de persoon komen de taaleis en verplichte tegenprestatie te vervallen. Uit beleidsanalyse en onderzoek bleek dat deze ‘zeer gedetailleerde verplichtingen’ niet altijd realistisch zijn en het leveren van maatwerk compliceren. VNG en Divosa drongen sterk aan op handelings- en beleidsruimte op dit vlak.

Volgens de VNG ondersteunt de voorgenomen maatregel een werkwijze met individueel maatwerk zoals verschillende gemeenten deze al voeren. Individueel blijft het verplichten van een taaleis individueel wel mogelijk, maar dan als onderdeel van de generieke participatieplicht.

Vrijwilligerswerk
De regering wil met het huidige wetsvoorstel werken aan een meer gelijkwaardige positie van andere vormen van participatie dan arbeid, zoals bijvoorbeeld vrijwilligerswerk. Gemeenten krijgen de opdracht beleid te ontwikkelen ter ondersteuning van maatschappelijke participatie van mensen.

De volledige tekst van het wetsvoorstel met de memorie van toelichting is hier te vinden.

Simpel switchen
De uitvoeringspraktijk blijkt ook heel geïnteresseerd en bezig met Simpel Switchen, bedoeld om het voor mensen makkelijker te maken vanuit een uitkering aan het werk te gaan. Of bijvoorbeeld de overstap te maken van beschut werk naar een baan uit de banenafspraak of gewoon werk, met daarbij de geruststellende mogelijkheid dat er altijd een weg terug is. Dat kan ook een plek in de dagbesteding zijn.

Simpel Switchen wil de overgangen makkelijker maken. En ervoor zorgen dat mensen, als werken even niet lukt, terug kunnen vallen op hun uitkering. Op dit moment staat regelgeving de overstap van beschut werk naar de banenafspraak nog wel in de weg. Het ministerie bekijkt of ze het besluit hierover kan aanpassen, zodat betrokkenen zonder indicatie kunnen overstappen.

Tekst: Klaas Salverda